Zo op het eind van het jaar zijn er veel jaaroverzichten te zien en te lezen. We zullen hier ons steentje aan bijdragen en even kort een aantal zaken in de herinnering roepen die in 2018 opschudding hebben veroorzaakt in het ZZP landschap. Ook 2018 is een jaar dat er veel gebeurde voor de zelfstandigen, maar uiteindelijk is er weinig veranderd voor zzp’ers, nóg niet.
Dit artikel in het kort:
- Er is nog géén nieuw pensioenstelsel waar ZZP’ers in worden betrokken.
- Er is nog géén verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor ZZP’ers.
- Er is nog géén nieuwe regelgeving die schijnzelfstandigheid aan banden kan leggen.
- De nieuwe privacywet is de grootste verandering voor ZZP’ers in 2018
De grootste uitdaging van de regering ligt er nog
Eén van de grootste uitdagingen waar de regering in 2018 voor stond was de modernisering van de arbeidsmarkt. Deze beweging kan in één adem genoemd worden met de noodzakelijke verandering met het ooit zo geroemde pensioenstelsel. Het zou een ingewikkelde kwestie worden waar zelfs de zzp’ers een rol in zouden krijgen.
Dat moet bijna wel want deze groep is ook in 2018 sterk gegroeid. Er is nog geen officieel getal bekend maar de laatste metingen gaven al aan dat dit om meer dan één miljoen personen gaat. Het pensioendossier ligt echter nog steeds open. De besprekingen met werkgevers en vakbonden zijn mislukt. Er gingen stemmen op dat ook zzp’ers de verplichting zouden moeten krijgen om zich aan te sluiten bij het pensioenfonds, maar dit plan heeft nog niet geleid tot een concrete regelgeving. Er is nog een gat van vijftig tot honderd miljard euro.
Meer verplichtingen voor de zzp’er?
2018 was het jaar dat er wat meer druk kwam op de vrijheid van zzp’ers. Naast de mogelijke verplichting om aan te sluiten bij een pensioenfonds waren er plannen om zzp’ers zich verplicht te laten verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. Volgens diverse linkse oppositiepartijen lopen zzp’ers zeer veel risico’s. Deze verzekeringen zijn echter voor veel zelfstandigen niet te betalen. Minister Koolmees van Sociale zaken en werkgelegenheid liet in een brief aan de tweede kamer weten dat hij van mening is dat een onafhankelijke commissie hier maar eens onderzoek naar moet doen, voordat er op dit vlak iets gaat gebeuren.
Minister Koolmees schreef meer brieven dit jaar die betrekking hadden op zzp’ers. In een andere brief aan de tweede kamer schreef hij dat zijn plan om een minimumtarief voor zzp’ers in te stellen niet helemaal vormgegeven gaat worden zoals dit bedacht was. Het plan voor een verplicht werknemerschap van laagbetaalde zzp’ers is in strijd met het Europees recht. De Europese Commissie stak hier een stokje voor. In dit opzicht is er niets veranderd voor zzp’ers.
De buitenlandse invloed op het Nederlandse ZZP beleid
De Europese Commissie en het Internationaal Monetair fonds waren in 2018 behoorlijk negatief over het Nederlandse ZZP beleid. Het ontbreken van het sociale vangnet en de grote sociale verschillen tussen werknemers en zzp’ers waren toch wel belangrijke tekortkomingen volgens deze organisaties. Daarnaast heeft de Europese Commissie Nederland nu strikt aanbevolen om serieus werk te maken van het opstellen van regels om schijnzelfstandigheid aan te pakken. Tot concrete plannen kwam het nog niet.
Schijnzelfstandigheid nog niet aan banden
Het woord schijnzelfstandigheid is veel gevallen in politiek Den Haag, maar zonder concreet resultaat. De vormgeving van een wet die de DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties, voorheen de VAR) moet vervangen is in 2018 nog niet afgerond. In de eerder genoemde brief van Minister Koolmees stond te lezen dat hij hoopt dat deze wet op 1 januari 2021 in werking zal treden, een jaar later dan aangekondigd. Hij heeft deze periode nodig om “alternatieve routes” te ontdekken.
Er zijn veel internationale bedrijven genoodzaakt om ook te zoeken naar “alternatieve routes” nu de regering heeft afgezien om de dividendbelasting af te schaffen. Het “D-woord” is dan ook het meest gebruikte woord van 2018 in politiek Den Haag. Het paradepaardje van dit kabinet is helaas overleden. Deze ontwikkeling zal niet direct betrekking hebben gehad op veel zzp’ers, maar misschien wel op de overeenkomsten die gesloten hadden worden door zzp’ers. Hetzelfde is natuurlijk van toepassing op de Brexit. Ook deze plannen werden niet concreet in 2018.
De grootste verandering van 2018: de Privacy wet
25 mei 2018 was de meest belangrijke datum van 2018 voor veel ondernemers. Op die datum werd de AVG van kracht. De algemene verordening gegevensbescherming is gebaseerd op de privacybescherming van de burgers en had grote impact op zeer veel bedrijfsprocessen. De nieuwe wet is erop gericht dat Europese burgers nog meer beschikking krijgen over hun persoonlijke gegevens.
Veel zzp’ers hebben keurig de privacygevoelige bedrijfsprocessen aangepast maar waren in 2018 zelf nog altijd vrij kwetsbaar. In het BSN nummer van de zzp’er is nog altijd het privacy gevoelige burgerservicenummer, een “bijzonder persoonsgegeven”. Reden genoeg voor de Autoriteit Persoonsgegevens om de belastingdienst op de vingers te tikken en hierin een verandering te eisen. De Fiscus schendt immers de privacy van ondernemers bij het innen van de belasting. Vanaf 1 januari 2020 heeft iedere zzp’er een nieuw BTW nummer.
Nu ook de Kamer van Koophandel besloten heeft om te stoppen met de verkoop van telefoongegevens van zzp’ers uit het online adressenbestand zou ook de privacy van de zzp’er beter beschermd moeten zijn. Hiermee kan de conclusie getrokken worden dat het woord “privacy” wel het ZZP woord van het jaar is in deze kringen.
De voetnoten in het ZZP jaaroverzicht van 2018
Tot slot is het nieuws dat zwangere zzp’ers in 2018 achteraf nog aanspraak hebben mogen maken op de wet Arbeid en zorg (omdat de wet zwangerschaps- en bevallingsuitkering zelfstandigen later van kracht is gegaan) een voetnoot in het ZZP jaaroverzicht van 2018. Dit is natuurlijk niet zo, als je er zelf gebruik van hebt mogen maken maar dat terzijde.
Hetzelfde is van toepassing op de aanhoudende droogte van de zomer van 2018. Hiervan hadden veel zzp’ers schade, maar anderen plukten hier juist hun vruchten van. Het zou in ieder geval een les zijn voor 2019. De klimaatverandering is niet voor niets een veelbesproken onderwerp in 2018.
Wat kunnen we in 2019 verwachten?
Of er in 2019 weer zo weinig zal veranderen, is nog maar de vraag. Je kunt verwachten dat er direct wat gaat veranderen als de eerste vuurpijl de lucht ingaat. Op dat moment gaat immers de verhoging van het lage BTW tarief in. Dit tarief gaat van 6 naar 9% en zal op iedereen impact hebben.
Daarnaast zullen diverse kosten hoger worden en is het maar de vraag of de beloofde verhoging van de koopkracht ook daadwerkelijk in de portemonnee van de mensen terug te vinden zal zijn. De economie zal verder stijgen en het aantal zzp’ers verder toenemen. Vooral in de zorgsector, de bouw en het onderwijs zullen er meer zzp’ers bijkomen en de diverse internet platforms met een structuur als Uber, Deliveroo, Helping en Temper zullen verder groeien. Deze “ver-ZZP’ing” kan de arbeidsmarkt verder op z’n kop zetten. Het zal de druk op de politiek verder verhogen om die maatregelen te nemen waar in 218 niet aan toegekomen is.
In 2018 gebeurde er veel maar uiteindelijk is er maar weinig veranderd voor de zzp’ers. De vraag is echter of dit ook zo in 2019 zal zijn. De komende maanden weten we meer…